Κατά μήκος της λεωφόρου Πανεπιστημίου, που είναι μια από τις πιο πολύβουες οδικές αρτηρίες της πόλης καθώς ενώνει τις κεντρικές πλατείες Συντάγματος και Ομόνοιας, έχουν κτιστεί μερικά από τα σημαντικότερα και αντιπροσωπευτικότερα δημόσια κτίρια της Αθήνας. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τα επιβλητικά νεοκλασικά που αποτελούν την Αθηναϊκή Τριλογία, γνωστά και ως ΄΄οι τρεις ναοί της μάθησης΄΄. Πρόκειται για την Ακαδημία Αθηνών, το Πανεπιστήμιο και την Εθνική Βιβλιοθήκη. Τα τρία αυτά κτίρια οικοδομήθηκαν την ίδια περίπου χρονική περίοδο – στα μέσα του 18ου αιώνα – από δύο γνωστούς δανούς αρχιτέκτονες τους αδερφούς Hansen, που ζούσαν στην Ελλάδα και σχεδίασαν πολλά από τα μνημειώδη νεοκλασικά της πρωτεύουσας.

ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ
Η Ακαδημία Αθηνών είναι ένα από τα τρία κτίρια της περίφημης Νεοκλασικής Τριλογίας: Ακαδημία – Πανεπιστήμιο – Βιβλιοθήκη. Το εντυπωσιακό οικοδόμημα είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα ώριμου νεοκλασικισμού και κτίστηκε κατά τα έτη 1859 – 1863 και 1868 – 1885, σε σχέδια του Δανού αρχιτέκτονα Θεόφιλου Χάνσεν. Θεωρείται το αρτιότερο έργο του στην Ελλάδα.
Αποτελείται από αυτοτελή τμήματα που σχηματίζουν ένα αρμονικό σύνολο όγκων. Το κεντρικό κτίριο συνδέετε με τις δύο πλαϊνές πτέρυγες μέσο ενός διαδρόμου. Το πρόπυλο έχει στοιχεία που προέρχονται από την ανατολική πλευρά του Ερεχθείου, στην Ακρόπολη. Το κυρίως κτίριο είναι ιδιαιτέρως εντυπωσιακό χάρη στο πρόπυλό του και το μεγάλο αέτωμα. Τις εντυπώσεις κερδίζουν οι δυο κίονες ιωνικού ρυθμού που βρίσκονται μπροστά στην είσοδο της Ακαδημίας και στην κορυφή τους έχουν τοποθετηθεί τα αγάλματα του Απόλλωνα και της Αθηνάς. Το κύριο υλικό που χρησιμοποιήθηκε για τη κατασκευή του είναι το μάρμαρο.
Σήμερα στο κεντρικό κτίριο στεγάζονται τα γραφεία της Πρυτανείας, τα το Αρχείο και το Δικαστικό τμήμα. Στην Αίθουσα τελετών πραγματοποιούνται εκδηλώσεις της πανεπιστημιακής κοινότητας.

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
Το δεύτερο από τα εντυπωσιακά κτίρια της Νεοκλασικής Τριλογίας είναι το Πανεπιστήμιο των Αθηνών. Σχεδιάστηκε από τον Ch. Hansen και αποτελείται από ένα σύνολο επιμέρους κτιρίων που συνδέονται μεταξύ τους σχηματίζοντας ένα διπλό Τ και δύο αυλές. Η πρόσοψή του παρουσιάζει μια αυστηρή συμμετρία που τονίζεται με το ιωνικό πρόπυλο. Οικοδομήθηκε κατά τα έτη 1839 – 1864 και τα σχέδιά του είναι επηρεασμένα από την αισθητική του πρώιμου νεοκλασικισμού. Εντυπωσιακές είναι και οι τοιχογραφίες της πρόσοψης με τα κλασικά θέματα. Αξιοπρόσεκτο είναι και το σιντριβάνι αλλά και η κυκλική σκάλα. Το εσωτερικό του κτιρίου κοσμείται από υπέροχες τοιχογραφίες, και αγάλματα.
Σήμερα στο κεντρικό κτίριο στεγάζονται τα γραφεία της Πρυτανείας, τα το Αρχείο και το Δικαστικό τμήμα. Στην Αίθουσα τελετών πραγματοποιούνται εκδηλώσεις της πανεπιστημιακής κοινότητας.

ΕΘΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
Το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης οικοδομήθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα. Χαρακτηριστικό του είναι ότι απαρτίζεται από τρία επιμέρους οικοδομήματα, από τα οποία το μεσαίο που είναι και το μεγαλύτερο στεγάζει το αναγνωστήριο. Το πιο εντυπωσιακό αρχιτεκτονικό στοιχείο του κτιρίου είναι η είσοδός του, με τη διπλή σκάλα αναγεννησιακού ρυθμού που οδηγεί στο πρόπυλο. Το αναγνωστήριο έχει περιμετρικούς κίονες δωρικού ρυθμού και γυάλινη οροφή.
Το κτίριο που είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα του ώριμου νεοκλασικισμού κατασκευάστηκε το διάστημα 1887 – 1902, με σκοπό να στεγάζει τη δημόσια βιβλιοθήκη. Για την ιστορία αναφέρουμε ότι η πρώτη δημόσια βιβλιοθήκη της Ελλάδας ιδρύθηκε από τον κυβερνήτη Ι. Καποδίστρια το 1829 και μεταφέρθηκε στην Αθήνα το 1834. Το1884 ο τότε πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης, πήρε την πρωτοβουλία κατασκευής κτιρίου δημόσια βιβλιοθήκης. Το έργο ξεκίνησε με δωρεά του Παναγή Βαλλιάνου και ολοκληρώθηκε με χορηγία από το δημόσιο ταμείο. Από τότε στο κτίριο έχουν γίνει κάποιες επεμβάσεις, αναδιαρρυθμίσεις και τροποποιήσεις του εσωτερικού του για τη δημιουργία βιβλιοστασίων.