Ακρόπολη. Το σύμβολο της Αθήνας. Ο διασημότερος και σημαντικότερος αρχαιολογικός χώρος της Ελλάδας κι ένας από τους λόγους για τον οποίο κάθε χρόνο χιλιάδες άνθρωποι από κάθε γωνιά της γης επισκέπτονται τη γοητευτική πρωτεύουσα της Ελλάδας.
Οι φωτογραφίες και η ιστορία της Ακρόπολης των Αθηνών που δεσπόζει πάνω στον Ιερό Βράχο της πόλης, έχουν κάνει το γύρο του κόσμου. Κι όμως ποτέ κανείς δεν κουράζετε να ακούει την αφήγηση της ίδρυσης του τελειότερου δημιουργήματος της αρχαιότητας.
Η Ακρόπολη γνώρισε την ύψιστη ακμή της κατά τη διάρκεια του περίφημου Χρυσού Αιώνα του Περικλή, όπου εκφράστηκε κατά τον ιδανικότερο τρόπο ο αρχαίος Ελληνικός πολιτισμός και οικοδομήθηκαν τα κορυφαία μνημεία της.
Περνώντας την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου της Ακρόπολης – που βρίσκεται στο δυτικό άκρο της και θα φτάσετε σε αυτή μέσο του πεζόδρομου Διονυσίου Αρεοπαγίτου, ο οποίος ενδείκνυται και για περιπάτους – θα νοιώσετε την μοναδικότητα του χώρου. Τα αρχιτεκτονικά αυτά αριστουργήματα στο μακραίωνο ταξίδι τους αντιμετώπισαν το χρόνο, τη φθορά, την ανθρώπινη κακία κι όμως κατάφεραν να κερδίσουν την αιωνιότητα, τον παντοτινό σεβασμό των θνητών και κυρίως την εύνοια του ρολογιού.

Σύμφωνα λοιπόν με τις ιστορικές πηγές και τα αρχαιολογικά ευρήματα, ο λόφος της Ακρόπολης κατοικείται από τα νεολιθικά χρόνια και συνεχίζεται ως σήμερα.
Ο χώρος του πλατώματος εικάζεται ότι χρησίμευε είτε ως τόπος λατρείας είτε ως τόπος κατοίκησης ή και τα δύο μαζί. Η θεά Αθηνά λατρευόταν από τα αρχαϊκά ακόμη χρόνια (650 – 480 π.Χ.) όπως φαίνεται από τα ευρήματα των ανασκαφών και κυρίως τις επιγραφές που συνόδευαν τα πολυάριθμα και πλούσια δώρα στη θεά (μαρμάρινες κόρες, χάλκινα και πήλινα αγαλματίδια και αγγεία που οι πιστοί ανέθεταν στο ιερό της.
Τα μνημεία που βρίσκονται στην κορυφή του Ιερού Βράχου της Ακροπόλεως χρονολογούνται από τον 5ο π.Χ. αιώνα, τον επονομαζόμενο Χρυσό Αιώνα του Περικλή. Τότε η Αθήνα γνώρισε την μεγαλύτερη ακμή της.

Στο ρου της ιστορίας τα σπουδαία αυτά αρχιτεκτονικά μνημεία ακολούθησαν την ιστορία της πόλης της Αθήνας. Από ναοί αφιερωμένοι στην προστάτιδα θεά της πόλη, μετατράπηκαν σε χριστιανικές εκκλησίες, σε κατοικίες των Φράγκων και αργότερα των Τούρκων. Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους Τούρκους, οι ανασκαφές, η προστασία, η αναστήλωση και η συντήρηση των ιστορικών μνημείων ήταν από τις πρώτες μέριμνες του νέου ελληνικού κράτους. Η μέριμνα αυτή συνεχίζεται μέχρι σήμερα με τα έργα αναστήλωσης των ιερών μνημείων της Ακρόπολης, που έχουν αρχίσει από την δεκαετία του 1970 και αναμένεται να ολοκληρωθούν στα τέλη του 2006.
Οι πρώτες ανασκαφές στο βράχο της Ακροπόλεως έγιναν μεταξύ 1835 και 1837. Η μεγάλη συστηματική ανασκαφή του χώρου διεξήχθη ανάμεσα στο 1835 και 1890 από τον Παναγιώτη Καββαδία.
Τα σημαντικότερα μνημεία και αρχιτεκτονικά σύνολα οικοδομήθηκαν στα κλασικά χρόνια. Τότε κτίστηκαν οι τρεις ναοί που είναι αφιερωμένοι στη θεά Αθήνα, την προστάτιδα της πόλης.

Ο Παρθενώνας, ο πρώτος ναός που κτίστηκε πάνω στο βράχο, αποτελεί και το κορυφαίο μνημείο. Ήταν αφιερωμένος στην Αθήνα Παρθένο και ιδρύθηκε το διάστημα 447 – 438 π.Χ.
Σχεδιάστηκε από τους αρχιτέκτονες Ικτίνο και Καλλικράτη, ενώ τα γλυπτά φιλοτεχνήθηκαν από τον Φειδία. Για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκε το φημισμένο λευκό πεντελικό μάρμαρο.
Ο ναός, που είναι δωρικού ρυθμού, είναι περίπτερος με 8 κίονες στις στενές πλευρές και 17 στις μακριές. Στο εσωτερικό του ήταν στημένο το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς, που το ύψος του έφτανε τα 12 μέτρα, η ύπαρξη του οποίου μας είναι γνωστή από αρχαίες πηγές, από τις αναλυτικές περιγραφές του περιηγητή Παυσανία και από το γνωστότερο αντίγραφό του, αυτό της Βαρβακείου Αγοράς.
Τα δυο αετώματα του ναού απεικονίζουν σκηνές από τη μυθολογία. Στην ανατολική πλευρά απεικονίζεται η γέννηση της θεάς Αθηνάς και στη δυτική η διαμάχη της με τον Ποσειδώνα για την προστασία της Αττικής γης.
Ο γλυπτός διάκοσμος του Παρθενώνα συνδυάζει με μοναδικό τρόπο τις δωρικές μετόπες και τις τριγλύφους με την ιωνική ζωφόρο. Οι μετόπες της ανατολικής πλευράς απεικονίζουν την Γιγαντομαχία, ενώ της δυτικής αναπαριστούν την Αμαζονομαχία. Στη νότια πλευρά δεσπόζει η Κενταυρομαχία και στη βόρεια αναβιώνουν σκηνές από τον Τρωικό πόλεμο.
Η ζωφόρος που απεικονίζει την πομπή των Παναθηναίων την μεγαλύτερη θρησκευτική γιορτή που πραγματοποιούνταν στην Αθήνα, περιέβαλε το ναό και απεικόνιζε μορφές θεών, ζώων και περίπου 360 μορφές ανθρώπων.

Ο Παρθενώνας στο ρου της ιστορίας υπέστη πολλές καταστροφές. Χρησιμοποιήθηκε ως βυζαντινή εκκλησία, ως λατινική και ως τζαμί στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές σημειώθηκε στο μνημείο το 1687, όταν οι βενετοί πολιορκούσαν την Ακρόπολη. Οι Τούρκοι είχαν αποθηκεύσει πυρίτιδα μέσα στον Παρθενώνα. Μία βόμβα έπεσε στο μνημείο και προκάλεσε μια φοβερή έκρηξη που είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή του Παρθενώνα, που μέχρι εκείνη την εποχή διατηρούνταν σε καλή κατάσταση.
Το αποκορύφωμα ήρθε στις αρχές του 19ου αιώνα όταν ο Βρετανός πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη, λόρδος Έλγιν, αφαίρεσε από το ναό τα περισσότερα γλυπτά που το κοσμούσαν ζωφόρο, μετόπες, αετώματα και τα μετέφερε στην Βρετανία. Σήμερα, τα μάρμαρα αυτά, γνωστά ως Ελγίνεια, αποτελούν μια από τις σημαντικότερες συλλογές του Βρετανικού μουσείου. Η ελληνική πολιτεία ποτέ δεν έπαψε να διεκδικεί και να αγωνίζεται για την επιστροφή των μαρμάρων στην Αθήνα και στο φυσικό τους χώρο.

Ο ναός του Παρθενώνα είναι – χωρίς υπερβολή – το διασημότερο μνημείο του κόσμου. Η εικόνα του είναι γνωστή σε κάθε γωνιά της γης. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να έχει επισκεφθεί την Αθήνα και να μην έχει φωτογραφηθεί μπροστά στον αρχαίο ναό. Δεν υπάρχει Έλληνας που να μην έχει θαυμάσει αυτό το μνημείο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και να μην έχει απολαύσει από τις παρυφές του λόφου μια Αυγουστιάτικη Πανσέληνο να φωτίζει με το γλυκό, μαγευτικό της φως το ωραιότερο ανθρώπινο δημιούργημα.

Στα αριστερά του Παρθενώνα βρίσκεται το Ερέχθειο. Ο ναός είναι αφιερωμένος στην Αθηνά Πολιάδα και χρονολογείται από το 420 π.Χ. Σύμφωνα με την παράδοση ο ναός είναι κτισμένος στο πιο ιερό σημείο της Ακρόπολης. Στον τόπο που η φύτρωσε η ελιά, το δέντρο σύμβολο της θεάς και της πόλης, όταν εκείνη κτύπησε τη γη με το δόρυ της. Το δέντρο αυτό λέγεται ότι καταστράφηκε από τους Πέρσες εισβολείς. Μάλιστα ο μύθος αναφέρει ότι το δέντρο άνθισε και πάλι όταν αυτοί εκδιώχθηκαν από την πόλη.
Το 1917 οι Αθηναίοι φύτεψαν συμβολικά ένα ελαιόδεντρο στο σημείο αυτό.

Ο ναός είναι ιωνικού ρυθμού και περιλαμβάνει το προστώο των Καρυάτιδων, που βρίσκεται στη νότια πλευρά του. Πρόκειται για τους έξι κίονες που συγκρατούν την οροφή του ναού και έχουν λαξευτεί αναπαριστώντας τη μορφή έξι γυναικών. Οι Καρυάτιδες που βλέπουμε σήμερα είναι πιστά αντίγραφα των πρωτότυπων, καθώς οι πέντε αυθεντικές βρίσκονται για λόγους ασφάλειας και συντήρησης στο μουσείο της Ακρόπολης, ενώ η έκτη βρίσκεται μαζί με τα υπόλοιπα γλυπτά που άρπαξε ο Έλγιν, στο βρετανικό Μουσείο.

Στη νότια πλευρά των προπυλαίων βρίσκεται ο ναός της Αθηνάς της Νίκης. Και ο ναός αυτός είναι ιωνικού ρυθμού, με τέσσερις κίονες στην μπροστινή πλευρά και άλλους τέσσερις στην πίσω πλευρά. Η ανάγλυφη ζωφόρος στο πάνω μέρος απεικόνιζε στην ανατολική πλευρά συνέλευση θεοτήτων και σε όλες τις άλλες πλευρές διάφορες μάχες.
Ο ναός της Αθηνάς της νίκης κτίστηκε γύρω στο 420 π.Χ. προς τιμή της προστάτιδας των Αθηνών και για την νικηφόρα έκβαση των Περσικών Πολέμων. Ο αρχιτέκτονας που σχεδίασε τον ναό ήταν ο Καλλικράτης. Ο ναός οικοδομήθηκε πάνω στα θεμέλια παλαιότερου ιερού που χρονολογούνταν από τους προϊστορικούς χρόνους.

Τα Προπύλαια αποτελούσαν την κύρια είσοδο στο χώρο της Ακρόπολης. Οικοδομήθηκαν την περίοδο 437 – 432 π.Χ. σε σχέδια του αρχιτέκτονα Μνησικλή. Αποτελούνται από ένα κεντρικό κτίριο και δύο πτέρυγες, μέρος του οικοδομικού προγράμματος του Περικλή. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα Προπύλαια κτίστηκαν στην ίδια ευθεία με το μήκος του Παρθενώνα.
Οι κιονοστοιχίες στη δυτική και ανατολική πλευρά είχαν έξι δωρικούς κίονες. Δύο σειρές ιωνικών κιόνων χώριζαν τον κεντρικό διάδρομο σε τρία μέρη. Οι τοίχοι στη βόρεια πτέρυγα κοσμούνταν από υπέροχες τοιχογραφίες. Εντυπωσιακή ήταν η οροφή των Προπυλαίων, η οποία είχε μαρμάρινα φατνώματα με ζωγραφική διακόσμηση.

Ο ιερός βράχος της Ακρόπολης αποτελούσε το θρησκευτικό κέντρο της αρχαίας Αθήνας. Στη νότια πλευρά του λόφου βρίσκονταν συγκεντρωμένοι οι ναοί της τέχνης! Οι αρχαίοι Έλληνες διακρίνονταν για την κουλτούρα τους. Τα σπουδαία αρχαία θέατρα και ωδεία, που καθόλου τυχαία είχαν κτιστεί στα ριζά του λόφου, φανερώνουν το ανώτερο πολιτιστικό τους επίπεδο.