Η Αττική, η σημαντικότερη περιοχή της χώρας κατοικείται από τα πανάρχαια χρόνια και ανέκαθεν πρωταγωνιστούσε στα ιστορικά δρώμενα του ελλαδικού χώρου.
Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές πρωτοκατοικήθηκε τη Νεολιθική εποχή και ήταν γνωστή με το όνομα Ακτή ή Ακτική. Ο Κέκροπας, ο πρώτος βασιλιάς της Αττικής, ήταν αυτός που συγκέντρωσε τους κατοίκους που ως τότε ζούσαν νομαδικά, και τους εγκατέστησε σε 12 οικισμούς.

Πέρα όμως, από το λαμπρό ιστορικό παρελθόν της Αττικής – για το οποίο θα μιλήσουμε εκτενώς παρακάτω - ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το μυθικό παρελθόν της, το οποίο συνδέεται με τις μεγαλύτερες μορφές της ελληνικής μυθολογίας.
Η Αττική γη ήταν ο αγαπημένος τόπος των Ολύμπιων θεών. Ένας από τους ωραιότερους μύθους είναι αυτός που αφηγείται την μονομαχία της Αθηνάς, της θεάς της σοφίας, και του Ποσειδώνα, του θεού της θάλασσας, για το ποιος από τους δυο θα γινόταν ο προστάτης της πόλης. Όπως, λέει ο μύθος, ο θεός που θα προσέφερε στους κατοίκους το πιο πολύτιμο δώρο θα γινόταν ο προστάτης της πόλης, η οποία και θα έπαιρνε το όνομά του. Ο Ποσειδώνας λοιπόν, χτύπησε με την τρίαινά του τον βράχο της Ακρόπολης και έφτιαξε μια πηγή θαλασσινού νερού. Η Αθηνά προσέφερε ένα δέντρο ελιάς. Οι κάτοικοι προτίμησαν το δώρο της θεάς κι ονόμασαν τη πόλη τους Αθήνα και το κλαδί ελιάς καθιερώθηκε από τότε ως σύμβολο καλής θέλησης και ευγενούς άμιλλας.
Επίσης, αξίζει να αναφερθούμε και στη Δήμητρα, τη θεά της φύσης, της άνοιξης και της γεωργίας, η οποία λατρευόταν από τους κατοίκους της Αττικής και ιδιαίτερα της Ελευσίνας. Ο μύθος λέει ότι όταν ο Πλούτωνας έκλεψε την κόρη της την Περσεφόνη, η θεά Δήμητρα την έψαχνε απελπισμένη. Κατέληξε στον παλάτι του Κελεού, του βασιλιά της Ελευσίνας όπου και παρέμεινε χωρίς να αποκαλύψει την ταυτότητά της. Όταν όμως έγινε γνωστή η θεϊκή της υπόσταση, ζήτησε να της κτίσουν ένα ναό. Εκεί, πραγματοποιούνταν τα Ελευσίνια Μυστήρια, όπως ονομάζονταν οι προς τιμήν της εκδηλώσεις, οι οποίες διακατέχονταν από έντονο μυστικισμό.

Όταν ο Θησέας ανέβηκε στη θρόνο της Αθήνας, ένωσε όλους τους οικισμούς σε μια μεγάλη πόλη, η οποία ονομάστηκε Αθήναι. Από τότε η ιστορική πορεία της πόλης ταυτίζεται με αυτή της Αττικής. Διοικητικό κέντρο της περιοχής έγινε η Ακρόπολη, στην οποία συγκεντρώθηκαν τα διάφορα γένη και μεταφέρθηκαν οι κοινές λατρείες.

Κατά τους αρχαίους χρόνους παρατηρήθηκαν μια σειρά από οικονομικές και πολιτικές μεταβολές που καθόρισαν την εξέλιξη της Αθήνας και γενικότερα της Αττικής. Τότε έδρασαν μεγάλες προσωπικότητες που το έργο τους διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στα ιστορικά δρώμενα, όπως ο Σόλωνας και ο Πεισίστρατος, ενώ ο Κλεισθένης το 508 π.Χ με τις σοβαρές μεταρρυθμίσεις του έθεσε τα θεμέλια της Δημοκρατίας.

Τον 5ο αιώνα π.Χ. η Αθήνα πολέμησε δύο φορές τους Πέρσες. Οι Αθηναίοι που είχαν εξελιχθεί σε μεγάλη στρατιωτική δύναμη της εποχής, νίκησαν και στις δύο καθοριστικές μάχες τα στρατεύματα των Περσών. Οι ιστορικοί της εποχής περιγραφούν με μοναδικό τρόπο τις μάχες αυτές, τα όσα προηγήθηκαν αλλά και όσα ακολούθησαν.
Την περίοδο των Περσικών πολέμων οι Ελληνικές πόλεις ένωσαν τις δυνάμεις τους ενάντια του κοινού εχθρού. Η Μάχη του Μαραθώνα το 490 π.Χ. και του Αρτεμίσιου το 480 π.Χ. υπήρξαν καθοριστικές για την έκβαση των πολέμων.
Η νίκη των Περσών είχε σαν αποτέλεσμα να καθιερωθεί η Αθήνα ως ηγέτιδα του ελληνικού κόσμου. Είναι περίοδος που η πόλη γνωρίζει τη μεγαλύτερη οικονομική, πολιτική και πολιτιστική ακμή της. Βρισκόμαστε στη λεγόμενη χρυσή εποχή της Αθήνας, τον χρυσό αιώνα του Περικλή, όπου κτίστηκε η Ακρόπολη των Αθηνών και όλα τα αρχιτεκτονικά αριστουργήματα του Ιερού Βράχου της Ακρόπολης και πολλά άλλα σπουδαία αρχιτεκτονικά σύνολα. Ο Πειραιάς αναδείχθηκε επίσης, σε μεγάλο εμπορικό και οικονομικό κέντρο της εποχής, ενώ κτίστηκαν και τα Μακρά Τείχη που ένωναν την Αθήνα με τον Πειραιά.
Την ίδια εποχή η πόλη γνωρίζει και τη μεγαλύτερη πνευματική της άνθιση. Είναι η εποχή που στην πόλη ζουν και δρουν σπουδαίες προσωπικότητες που όχι μόνο καθόρισαν τη μορφή της πόλης αλλά και επέδρασαν στην εξέλιξη του ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Ο Σωκράτης, οι Σοφίστες, οι τραγωδοί Αισχύλος, Ευριπίδης και Σοφοκλής που με τα έργα τους διδάσκουν μέχρι σήμερα τις αρετές και τις αξίες της ζωής, όλοι έζησαν αυτή την ιστορική εποχή. Οι φιλοσοφικές σχολές της Αθήνας απέκτησαν μεγάλη φήμη και προσέλκυαν τα μεγαλύτερα μυαλά του αρχαίου κόσμου. Εκεί, διδάσκονταν μαθηματικά, αστρονομία, γεωμετρία και φιλοσοφία. Οι σχολές αυτές λειτουργούσαν ως και τον 5ο αιώνα, όπου έκλεισαν οριστικά με απόφαση του Αυτοκράτορα Θεοδοσίου, σε μια προσπάθεια πάταξης της ειδωλολατρείας και εδραίωσης του Χριστιανισμού ως επίσημης θρησκείας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Την ευημερία της πόλης ανέκοψε – προσωρινά - ο Πελοποννησιακός Πόλεμος (431 – 421 π.Χ. και 416 – 404 π.Χ.). Μετά την ήττα των Αθηναίων από τους Λακεδαιμόνιους, η πόλη αποδυναμώθηκε αλλά συνέχισε να αποτελεί το σημαντικότερο πολιτιστικό κέντρο της Ελλάδας.
Ακολούθησε η επέμβαση του Φίλιππου Β’ της Μακεδονίας στα δρώμενα της νότιας Ελλάδας, ο οποίος κατάφερε να υποτάξει την πλειοψηφία των πόλεων – κρατών, συμπεριλαμβανομένης και της Αττικής. Αργότερα, η επικράτηση του Μεγάλου Αλεξάνδρου και η εξάπλωση της αυτοκρατορίας του είχε επιπτώσεις στην πολιτική και οικονομική ζωή της Αθήνας. Πάντως αξίζει να σημειωθεί ότι και κατά τη διάρκεια της κυριαρχίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η Αθήνα παρέμεινε πνευματικό κέντρο.

Το 168 π.Χ. η Αθήνα κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους. Σε αντίθεση όμως με άλλες πόλεις της Ελλάδας, οι Ρωμαίοι παραχώρησαν προνόμια στους Αθηναίους που τους επέτρεψαν να διατηρήσουν την οικονομική τους ευημερία και να διακριθούν στο εμπόριο. Οι Αθηναίοι που δεν συμφωνούσαν με την πολιτική των Ρωμαίων συμμάχησαν με το Μιθριδάτη εναντίον τους. Το γεγονός αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να υποστεί η πόλη σοβαρές καταστροφές.

Η εξάπλωση του Χριστιανισμού άρχισε σταδιακά σε ολόκληρη τη χώρα. Το 53 ο Απόστολος Παύλος, δίδαξε τη νέα θρησκεία στον Άρειο Πάγο, μπροστά σε Στωικούς και Επικούρειους φιλοσόφους, αλλά το κήρυγμά του δεν βρήκε ανταπόκριση από την Αθηναϊκή κοινωνία.
Το 330 ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος μετέφερε την πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στην πρώην ελληνική αποικία "Βυζάντιο" και την μετονόμασε Κωνσταντινούπολη. Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία διαχωρίστηκε σε δύο μέρη - δυτικό και ανατολικό - και η Αθήνα έγινε κομμάτι της ανατολικής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Οι βυζαντινοί αντιμετώπιζαν με περιφρόνηση ότι εκπροσωπούσε τον παλαιό κόσμο και κατέστρεψαν τους περισσότερους αρχαίους ναούς. Η Αθήνα έχασε την παλιά της αίγλη, ενώ με αυτοκρατορικό διάταγμα έκλεισαν και οι φιλοσοφικές σχολές.

Καθ’ όλη τη Βυζαντινή εποχή, η Αθήνα βρισκόταν στο περιθώριο των γεγονότων. Ακολούθησε μια περίοδος κατά την οποία πολλοί κατακτητές διεκδίκησαν την κυριαρχία της πόλης. Φράγκοι, Καταλάνοι και Ενετοί διασταύρωσαν τα ξίφη τους για το ποιος θα επικρατήσει στην Αθήνα.
Τελικά, το 1456 οι Τούρκοι κατέλαβαν την Αθήνα και για τα επόμενα 400 χρόνια όλη η Ελλάδα ήταν υπό την κατοχή των Οθωμανικών δυνάμεων. Κατά την περίοδο της Οθωμανικής κατοχής, η Ελλάδα γνωρίζει μεγάλα δεινά. Πολλά αρχαία μνημεία καταστράφηκαν. Ο Παρθενώνας είχε μετατραπεί σε τζαμί, ενώ πολλά τμήματα των σπουδαίων οικοδομημάτων της Ακρόπολης είχαν ήδη καταρρεύσει από τις οβίδες των Βενετών κατά τη διάρκεια των μαχών.

Στις αρχές του 19ου αιώνα και συγκεκριμένα το 1800 ο Λόρδος Έλγιν της Αγγλίας και πρέσβης της στην Κωνσταντινούπολη, αφαίρεσε βίαια τμήματα του διακόσμου των ναών της Ακρόπολης, επικαλούμενος τις καταστροφές των αρχαίων μνημείων.

Οι κάτοικοι της Αττικής έλαβαν μέρος; στην Επανάσταση του 1821. Το 1830 οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής (Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία) ανακήρυξαν την Ελλάδα ανεξάρτητο κράτος.
Το 1834 η Αθήνα ανακηρύχθηκε πρωτεύουσα της Ελλάδας. Επί Βαυαροκρατίας διαμορφώθηκε και το πολεοδομικό σχέδιο της πόλης και κτίστηκαν μερικά από τα σπουδαιότερα κτίρια της σύγχρονης ιστορίας της.
Το 1843 η εξέγερση του λάου, είχε σαν αποτέλεσμα την παραχώρηση Συντάγματος. Το 1896 αναβιώνουν στην Αθήνα οι Ολυμπιακοί Αγώνες.

Ο Πρώτος παγκόσμιος Πόλεμος και λίγο αργότερα η Μικρασιατική Καταστροφή επέφεραν σημαντικές αλλαγές στη φυσιογνωμία της πόλης. Χιλιάδες πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στην πρωτεύουσα και η άναρχη δόμηση άλλαξε ριζικά την εικόνα της Αθήνας και της ευρύτερης περιοχής της Αττικής. Η πόλη πυκνοκατοικήθηκε, αλλά ταυτόχρονα επωφελήθηκε σε μεγάλο βαθμό σε πολιτιστικό επίπεδο λόγω της πολυσυλλεκτικότητας διαφόρων πολιτισμικών στοιχείων.

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου η Αθήνα δοκιμάστηκε ξανά. Στις 28 Οκτωβρίου, 1940, ο πρεσβευτής της Ιταλίας, μετά από διαταγή του Ιταλού δικτάτορα Μουσολίνι, επέδωσε τελεσίγραφο στον Ι. Μεταξά, ζητώντας του να επιτρέψει τη διέλευση των ιταλικών στρατευμάτων από την Ελλάδα. Ο Ι. Μεταξάς με το θρυλικό ΟΧΙ, αρνήθηκε την παράδοση της Ελλάδας στην Ιταλία. Έτσι ξέσπασε ο Ελληνοϊταλικός Πόλεμος και το γεγονός καθιερώθηκε ως εθνική επέτειος. Το 1941 οι Γερμανοί εισβάλουν στην Αθήνα. Κατά τη διάρκεια της κατοχής, ο λαός υπέφερε από το λιμό. Χιλιάδες Έλληνες έχασαν τη ζωή τους από τις κακουχίες. Η Αντίσταση των Ελλήνων κατά των δυνάμεων κατοχής υπήρξε υποδειγματική. Τελικά στις 14 Οκτωβρίου 1944 οι Γερμανοί εγκατέλειψαν την Αθήνα και στις 18 του ίδιου μήνα η γαλανόλευκη κυμάτισε ξανά στην Ακρόπολη.

Αλλά η πόλη αυτή ποτέ δεν ησυχάζει. Ακολούθησαν ο Εμφύλιος Πόλεμος και λίγο αργότερα η στρατιωτική χούντα, η οποία ανετράπη το 1974. Ένα χρόνο μετά η Ελλάδα ανακηρύχτηκε Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία.
Το 1981 ολοκληρώθηκε η είσοδος της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
To 2004 η Αθήνα διοργάνωσε τους με μεγάλη επιτυχία τους Ολυμπιακούς Αγώνες, αποδεικνύοντας για μια ακόμη φορά το μεγαλείο της και την διαχρονική της λάμψη.
Η Αθήνα είναι μια σύγχρονη και πολύπλευρη Ευρωπαϊκή πόλη, με ένδοξη ιστορία, λαμπερό παρόν και ελπιδοφόρο μέλλον.