ΚΝΩΣΟΣ
Η Κνωσός είναι ο πιο διάσημος αρχαιολογικός χώρος της Κρήτης. Βρίσκεται στη μέση μιας εύφορης κοιλάδας, στην νοτιοανατολική πλευρά της πόλης σε απόσταση 5 χιλιομέτρων από το κέντρο. Είναι το σημαντικότερο μινωικό ανάκτορο, καθώς αποτελούσε την κατοικία του Βασιλιά Μίνωα και εκεί μέσα άκμασε ο Μινωικός πολιτισμός.
Καταλαμβάνει μια έκταση 22.000 τ.μ. και αποτελείται από πολλά κτίρια. Το μέγεθός του υποδηλώνει και την παντοδυναμία του μινωικού πολιτισμού. Χαρακτηριστικά στοιχεία της μινωικής αρχιτεκτονικής αποτελεί η περίπλοκη διάταξη των χώρων. Η πόλη της Κνωσού πρωτοκατοικήθηκε τη νεολιθική εποχή. Το πρώτο ανάκτορο κτίστηκε γύρω στο 1900 π.Χ. και καταστράφηκε από σεισμό το 1700 π.Χ. Αμέσως ξεκίνησαν οι εργασίες ανοικοδόμησης του δευτέρου και πιο εντυπωσιακού ανακτόρου. Κι αυτό όμως καταστράφηκε από την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης.
Η περίοδος της μεγάλης ακμής του μινωικού πολιτισμού ήταν από το 1700 έως και το 1450 π.Χ. Σ΄ αυτή την περίοδο ανήκουν και τα ερείπια των περισσοτέρων οικοδομημάτων του αρχαιολογικού χώρου.
Η ξενάγηση στον αρχαιολογικό χώρο διαρκεί μία περίπου ώρα. Θα έχετε την ευκαιρία να δείτε το μεγάλο ανάκτορο και τις γύρω μινωικές οικίες.
Η δυτική είσοδος του ανακτόρου οδηγεί στο διάδρομο της πομπής, ο οποίος χρωστά το όνομά του στην ομώνυμη τοιχογραφία.
Στην αριστερή πλευρά βρίσκονται τα προπύλαια του ανακτόρου. Εκεί, θα δείτε το ιερό σύμβολο της μινωικής θρησκείας. Είναι τα δύο μεγάλα διπλά κέρατα βοδιού, τα οποία είναι στημένα σε μια κρηπίδα των προπυλαίων.
Στη βορειοδυτική πλευρά θα δείτε την αίθουσα του θρόνου και τον πέτρινο θρόνο του Μίνωα που σώζεται ως σήμερα. Στον πάνω όροφο βρίσκονται οι αίθουσες τελετών και το ιερό. Μπορείτε ακόμη να δείτε την αίθουσα του γιγάντιου πίθου και το θησαυροφυλάκιο του ιερού.
Στο πίσω μέρος του παλατιού, στη δυτική πλευρά του ανακτόρου, ήταν κτισμένες οι στενόμακρες αποθήκες. Μέσα σ’ αυτές βρέθηκαν πολλά πιθάρια.
Στην ανατολική πλευρά, στη μέση περίπου της κεντρικής αυλής, βρίσκεται το μεγάλο κλιμακοστάσιο, που οδηγεί στα βασιλικά διαμερίσματα. Στην είσοδο της κεντρικής αίθουσας μπορείτε να δείτε την αναπαράσταση της περίφημης τοιχογραφίας με τα δελφίνια.
Στη βορειοδυτική πλευρά των ανακτόρων είναι η δεξαμενή των καθαρμών και το θέατρο. Στο αρχαιολογικό μουσείο του Ηρακλείου φιλοξενούνται τα ευρήματα των ανασκαφών.

ΦΑΙΣΤΟΣ
Στην πεδιάδα της Μεσαράς, στη νοτιοδυτική πλευρά του νομού κια σεαπόσταση 60 χλμ. από την πόλη, βρίσκονται τα ερείπια της πόλης της Φαιστού. Θεωρείται η σημαντικότερη μινωική πόλη της νότιας Κρήτης.
Σύμφωνα με τα ευρήματα των ανασκαφών η Φαιστός κατοικείται από τη νεολιθική περίοδο. Τη μινωική εποχή οικοδομείται οργανωμένη πόλη, η οποία γνώρισε εποχές ακμής και παρακμής. Στα ιστορικά χρόνια η Φαιστός άκμασε και πάλι. Τα ευρήματα της γεωμετρικής, της αρχαϊκής και της ελληνιστικής περιόδου, υποδηλώνουν το σημαντικό πολιτιστικό επίπεδο των κατοίκων.
Από τα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου της Φαιστού ξεχωρίζουν: το παλιό και το νέο ανάκτορο, τα βασιλικά διαμερίσματα, οι αποθήκες, τα εργαστήρια κ.α. Ενώ από τα ευρήματα ξεχωρίζει ο Δίσκος της Φαιστού που εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείου Ηρακλείου.

ΓΟΡΤΥΝΑ
Η Γόρτυνα αποτέλεσε μια ακόμη σημαντική πόλη του Μινωικού πολιτισμού. Από τα ευρήματα που ανασκάφηκαν στον αρχαιολογικό χώρο, φαίνεται ότι η περιοχή κατοικείται από τη νεολιθική εποχή.
Η Γόρτυνα άρχισε να ανθεί οικονομικά την εποχή που το Μινωικό Βασίλειο είχε αρχίσει να παρακμάζει. Δεν τυχαίο ότι την ρωμαϊκή περίοδο η Γόρτυνα ορίστηκε πρωτεύουσα της Κρήτης. Τότε γνώρισε την μεγαλύτερη ακμή της. Ήταν μάλιστα η πρώτη πόλη του νησιού που μυήθηκε στο χριστιανισμό. Εκεί, κήρυξε τη νέα θρησκεία ο Απόστολος Τίτος. Η πόλη και ο ναός του Αποστόλου, καταστράφηκαν το 824 από τις επιδρομές των Σαρακηνών.
Σήμερα στον αρχαιολογικό χώρο, μπορείτε να δείτε τα ερείπια του Αρχαίου Ωδείου, τον ναό του Απόλλωνα και την Ακρόπολη της πόλης καθώς και τον ναό του Απόστολου Τίτου.