Σε απόσταση 20 περίπου χλμ. ΝΑ των Ιωαννίνων, βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της Δωδώνης, ένα από τα αρχαιότερα και σπουδαιότερα μνημεία του παγκόσμιου πολιτισμού. Η περιοχή θεωρείται κοιτίδα των ελληνόφωνων φύλων, όπως προκύπτει από τα αρχαιολογικά ευρήματα, αλλά και της αναφορές αρχαίων συγγραφέων, ανάμεσά τους και του Αριστοτέλη.

Η χρήση της θέσης ως τόπος λατρείας ανάγεται στους προϊστορικούς χρόνους και οι απαρχές του Ιερού βρίσκονται στη μακρινή εποχή του Χαλκού. Ο χρόνος ίδρυσης του Μαντείου είναι άγνωστος, φαίνεται όμως πως υπήρχε ήδη κατά τους μυκηναϊκούς χρόνους, αφού αναφορές γι αυτό υπάρχουν σε έργα όπως η «Ιλιάδα» του Ομήρου και τα «Αργοναυτικά», αλλά και σε έργα μεταγενέστερων συγγραφέων, όπως ο Ηρόδοτος.

Οι πρωτόγονοι κάτοικοι της περιοχής λάτρευαν εδώ τη Μεγάλη Θεά, προστάτιδα της ευφορίας και της γονιμότητα και αργότερα τη Θεά «Δρυν», λατρεία που αντικαταστάθηκε με αυτή του «Νάϊου Δία», την οποία εισήγαγαν οι Θεσπρωτοί. Αρχικά το Ιερό ήταν υπαίθριο και πίστευαν πως ο Δίας κατοικούσε στις ρίζες της ιερής βαλανιδιάς, που ονομαζόταν «Φηγός». Από το θρόισμα των φύλλων του δέντρου και τους ήχους των χάλκινων τριπόδων που βρίσκονταν γύρω του, οι ιερείς έδιναν χρησμούς στους επισκέπτες. Κάθε 4 χρόνια διοργανώνονταν τα «Νάϊα», πανελλήνιοι γυμνικοί, μουσικοί και δραματικοί αγώνες.

Η αρχή της οικοδομικής δραστηριότητας τοποθετείται τον 4ο αι. π.Χ., όταν πέρασε στην κυριότητα των Μολοσσών, ωστόσο η μεγαλύτερη άνθηση του Ιερού σημειώνεται κατά τον 3ο αι. π.Χ. και ιδιαίτερα κατά την εποχή της βασιλείας του Πύρρου, οπότε ανακαινίστηκε ριζικά και προστέθηκαν κτίσματα, όπως το Πρυτανείο, το Βουλευτήριο, το Στάδιο και το Θέατρο. Το Ιερό καταστράφηκε το 219 π.Χ. από τους Αιτωλούς, επανοικοδομήθηκε και λειτούργησε μέχρι τη ρωμαϊκή επέμβαση και καταστροφή του 167 π.Χ. Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους λειτούργησε με άλλο χαρακτήρα, ενώ το οριστικό τέλος του επήλθε τον 4ο αι. μ.Χ. επί Θεοδοσίου του Μεγάλου και στο χώρο του οικοδομήθηκαν Βασιλικές.

Τα σημαντικότερα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου της Δωδώνης είναι :

1. Η Ιερά Οικία: Ναός του Δία που χτίστηκε στις αρχές του 4ου αι. π.Χ., ενώ κατά τους επόμενους αιώνες ακολούθησαν επεκτάσεις και διορθωτικές παρεμβάσεις

2. Το Θέατρο: Έργο θαυμαστής κυκλικής συμμετρίας, είναι ένα από τα αρχαιότερα, μεγαλοπρεπέστερα και μεγαλύτερα αρχαία θέατρα της χώρας με χωρητικότητα 18.000 περίπου θέσεων.

3. Το Βουλευτήριο: Αποτελούνταν από αίθουσα και δωρική στοά στην πρόσοψη.

4. Το Στάδιο: Δεν είναι πλήρως ανασκαμμένο. Είναι από τα λίγα αρχαίο στάδια με λίθινα καθίσματα.

5. Το Πρυτανείο: Ορθογώνιο οικοδόμημα που χρησίμευε ως κατάλυμα των ιερέων ή των ηγεμόνων του Κοινού των Μολοσσών. Είναι το αρχαιότερο κτίριο του Ιερού μετά την Ιερά Οικία.

6. Η Ακρόπολη: Βρίσκεται στην κορυφή του λόφου και περιβάλλεται από πολυγωνικό τείχος, του 4ου αι. π.Χ., που ενισχύεται κατά τόπους με ορθογώνιους πύργους και διαθέτει πύλες. Στο εσωτερικό τους, διακρίνονται θεμέλια κτιρίων και υπόγεια δεξαμενή νερού, λαξευμένη στο βράχο.