Η περιήγηση στη Χίο αποκαλύπτει πτυχές της πολυτάραχης ιστορίας του νησιού. Όπως φαίνεται και από τα αρχαιολογικά ευρήματα, το νησί κατοικείται από τη νεολιθική εποχή.
Ως πρώτος οικιστής αναφέρεται ο Οινοπίωνας, γιος του Διονύσου και της Αριάδνης, ο οποίος κατέφθασε στο νησί από την Κρήτη και δίδαξε στους κατοίκους την αμπελουργία και την οινοποιία. Αυτός υπήρξε και ο πρώτος βασιλιάς της Χίου, που τότε ονομάζονταν Χιόνα, από το όνομα της κόρης του.
Ο ιστορικός Ισίδωρος όμως, αναφέρει ότι το όνομα Χιόνα το έδωσαν στο νησί οι Φοίνικες και σημαίνει μαστίχα στη Συριακή γλώσσα.
Άλλα ονόματα με τα οποία ήταν γνωστή η Χίος κατά την αρχαιότητα είναι Πιτυούσα, από τα πολλά πευκοδάση που υπήρχαν στο βόρειο τμήμα της και Οφιούσα, από τα πολλά φίδια που ζούσαν στα δάση της.

Σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα το νησί πρωτοκατοικήθηκε τη Νεολιθική εποχή, δηλαδή γύρω στο 6000 π.Χ.
Τον 9ο π.Χ. αιώνα το νησί αποικίστηκε από τους Ίωνες. Τότε ιδρύθηκε η πόλη της Χίου, η οποία αναδείχθηκε σε μια από τις σημαντικότερες του αρχαίου κόσμου. Τη μεγαλύτερη ακμή της τη γνώρισε τον 6ο π.Χ. αιώνα. Χάρη στη γεωγραφική της θέση η Χίος αναδείχθηκε σε μεγάλη ναυτική και εμπορική δύναμη.
Την αρχαϊκή εποχή το νησί γνώρισε οικονομική ευημερία, ενώ την ίδια περίοδο παρατηρήθηκε μεγάλη άνθηση των τεχνών και των γραμμάτων. Μάλιστα θεωρείται πατρίδα του κορυφαίου ποιητή τα αρχαιότητας, του Ομήρου.

Υπήρξε μέλος της πρώτης και της δεύτερης Αθηναϊκής Συμμαχίας, το 477 π.Χ. και το 378 π.Χ. αντίστοιχα.
Το 336 π.Χ. το νησί καταλαμβάνεται από τους Μακεδόνες. Μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αρχίζει και για τη Χίο μια περίοδος παρακμής.

Το 190 π.Χ. οι Χιώτες συμμαχούν με τους Ρωμαίους, οι οποίοι τους παραχωρούν πολλά προνόμια. Κατά τους Mιθριδατικούς πολέμους, η Χίος παραμένει στο πλευρό της Ρώμης, με καταστροφικές συνέπειες.

Στα χρόνια του Βυζαντίου η Χίος απέκτησε και πάλι την παλιά της αίγλη. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα υπήρξε μια από τις σπουδαιότερες Βυζαντινές επαρχίες του.

Το 1272 η Χίος καταλαμβάνεται από τους Βενετούς και το 1376 από τους Γενουάτες. Τότε με την ίδρυση της εταιρίας Μαόνα, που ανέλαβε τη διοίκηση του νησιού, αρχίζει μια νέα εποχή για το νησί. Η κατοχή των Γενουατών οδήγησε σε ένα νέο τρόπο ζωής τους νησιώτες που εντυπωσίασε τους περιηγητές της εποχής καθώς το νησί ευημερούσε σε όλους τους τομείς. Ήταν η εποχή που αποκαλούσαν τη Χίο ΄΄Παράδεισο της Ανατολής΄΄.

Το 1566 το νησί περνά στην κυριαρχία των Τούρκων, οι οποίοι είχαν παραχωρήσει αρκετά προνόμια στους κατοίκους. Οι Τούρκοι ενδιαφέρθηκαν για το εμπόριο της μαστίχας. Η Χίος γνωρίζει οικονομική ευημερία, ενώ ακμάζουν οι τέχνες και τα γράμματα.

Το 1822 οι Χιώτες επαναστατούν κατά των Τούρκων. Η επανάστασή τους πνίγηκε στο αίμα. Η σφαγή που ακολούθησε ήταν η μεγαλύτερη όλων των χρόνων της Τουρκοκρατίας. Όλη η Ευρώπη συγκινείται και ο διάσημος Γάλλος ζωγράφος Ντελακρουά, εμπνέεται τον περίφημο πίνακά του «Η σφαγή της Χίου».
Η Χίος παρέμεινε 350 χρόνια υπό Τουρκική κατοχή. Το 1912 ενσωματώθηκε με την Ελλάδα.

Κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου η Χίος γνώρισε την Γερμανική κατοχή, η οποία διήρκεσε από το Μάιο του 1941 έως τον Σεπτέμβριο του 1944, όπου ελευθερώθηκε μαζί με όλη την Ελλάδα.