Η ιστορία των νησιών του βορειοανατολικού Αιγαίου χάνεται στα βάθη των αιώνων. Οι ρίζες του πολιτισμού τους είναι παλαιότερες και από τη Σαπφώ, τον Όμηρο και τον Πυθαγόρα.
Ο αρχαιολογικός πλούτος των νησιών εντυπωσιάζει κάθε επισκέπτη καθώς το παρελθόν ζωντανεύει μέσα από τους αρχαιολογικούς χώρους και τα αξιόλογα ευρήματα και ανακαλύπτει προαιώνια μυστικά.
Ο Νεολιθικός οικισμός της Πολιόχνης, το ιερό των Καβείρων στη Λήμνο, το αρχαίο θέατρο και τα σπάνια ψηφιδωτά που εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο της Μυτιλήνης, τα σημαντικά εκθέματα των μουσείων της Λήμνου, της Χίου και της Σάμου, καθώς και το Ευπαλίνειο Όρυγμα, τα ερείπια του ναού της Ήρας και τα Ρωμαϊκά λουτρά του Πυθαγόρειου της Σάμου, όλα φανερώνουν πτυχές της ιστορίας των πολιτισμών που άκμασαν στο χώρο του Αιγαίου.
Εκτός όμως, από τους αρχαίους χρόνους τα νησιά πρωταγωνιστούσαν στα ιστορικά δρώμενα και τη Βυζαντινή εποχή αλλά και τους Νεώτερους χρόνους.
Τα κάστρα της Μυρίνας, της Μυτιλήνης, της Μήθυμνας, του Σιγρίου και της Χίου, καθώς και η εγκαταλελειμμένη σήμερα καστροπολιτεία του Ανάβατου και τα κατοικημένα ως σήμερα μεσαιωνικά χωριά της Χίου, οι Πύργοι και τα πυργέλια της Μυτιλήνης, προσδίδουν στα νησιά μια γοητεία μοναδική. Η επιβλητική αρχιτεκτονική τους και η μυστηριώδης ατμόσφαιρα των μεσαιωνικών χρόνων δημιουργούν εκπληκτικές εικόνες που συναρπάζουν κάθε ταξιδιώτη.
Και φυσικά οι περίτεχνες εκκλησίες και τα μοναστήρια που κτίστηκαν τη περίοδο του βυζαντίου προσελκύουν χιλιάδες προσκυνητές. Η εντυπωσιακή αρχιτεκτονική, ο πλούτος των θρησκευτικών κειμηλίων, οι τοιχογραφίες, τα αριστουργηματικά τέμπλα των ναών, καθιστούν τα νησιά αυτά δημοφιλής προορισμούς για θρησκευτικό τουρισμό.
Κατά τους νεότερους ιστορικούς χρόνους τα νησιά ανέπτυξαν βιομηχανική δράση. Τα παλιά ελαιοτριβεία, βυρσοδεψία και σαπωνοποιεία που συναντά κανείς κατά την περιήγησή του στα νησιά αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα της αρχιτεκτονικής της πρωτοβιομηχανικής περιόδου. Πολλά από αυτά τα οικοδομήματα έχουν αναπαλαιωθεί και λειτουργούν σήμερα ως σύγχρονες στέγες γραμμάτων και τεχνών. Επίσης, τα επιβλητικά νεοκλασικά κτίρια και τα αρχοντικά του περασμένου αιώνα θυμίζουν τις εποχές της οικονομικής ευημερίας που γνώρισαν τα νησιά.
Τα νησιά του βορειοανατολικού έχουν να επιδείξουν και μια πλούσια πολιτιστική κληρονομιά. Μέσα από τη μουσική, το χορό και το θέατρο οι άνθρωποι εκφράζονται, βιώνουν συναισθήματα πρωτόγνωρα και δημιουργούν αξεπέραστα έργα. Η πολιτιστική κληρονομιά των Αιγαιοπελαγίτικων νησιών είναι μοναδικής σημασίας.