Η Κοινότητα Ελαφονήσου έχει έκταση 22 τετραγωνικά χιλιόμετρα, εκ των οποίων τα 19 αποτελούν τη νήσο και τα υπόλοιπα είναι στην απέναντι Πελοποννησιακή ακτή (περιοχή Πούντα), που διοικητικά ανήκει στην Κοινότητα Ελαφονήσου. Ο μόνιμος πληθυσμός είναι 800 κάτοικοι, ενώ το Καλοκαίρι διέρχονται δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες.

Μπροστά στον κόλπο των Βατίκων βρίσκεται το νησί Όνου Γνάθος, η σημερινή Ελαφόνησος, εκεί που η φύση και ο άνθρωπος συνυπάρχουν χρόνια τώρα, μέσα σε ένα τοπίο από χρυσαφένιες αμμουδιές, γαλαζοπράσινη πεντακάθαρη θάλασσα, μαγευτικές παραλίες και αξέχαστα ηλιοβασιλέματα.

Το νησί κατοικήθηκε από την προϊστορική περίοδο. Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη ο Δημοσθένης το επισκέφθηκε το 413 π.Χ. Κοντά στο νησί Παυλοπέτρι διακρίνονται τα θεμέλια μικρών οικοδομών. Κατά καιρούς οι ψαράδες της Ελαφονήσου ανασύρουν κομμάτια από αρχαία αγγεία. Κατά τον Παυσανία η περιοχή ονομαζόταν "Όνου Γνάθος", γιατί είχε σχήμα γαϊδουρομασέλας και ήταν ενωμένο με την απέναντι περιοχή της Πούντας.

Μετά το 170 μ.Χ. καταποντίστηκε η περιοχή και σχηματίστηκε το νησί. Διακρίνονται μέσα στο νερό αρχαίοι αμαξωτοί δρόμοι, οι οποίοι είχαν διάφορες κατευθύνσεις. Υπήρξε στο νησί ναός της Αθηνάς, του Απόλλωνα και ο τάφος του Κινάδη, κυβερνήτη του Μενέλαου. Το 413 π.Χ., κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, κατελήφθη από τους Αθηναίους και οχυρώθηκε. Τον 7ο αιώνα μ.Χ. χτίστηκε βυζαντινό κάστρο που κατέστρεψαν οι Σαρακηνοί. Το 1207 το νησί περιήλθε στην κατοχή του Άγγλου Μ. Βενιέρη, το 16ο αιώνα στους Ενετούς, το 1715 στους Τούρκους, το 1797 στους Γάλλους, το 1800 στα Επτάνησα, το 1807 πάλι στους Γάλλους, το 1809 στους Άγγλους, το 1828 προσαρτήθηκε στην Ελλάδα και το 1850 οριστικά στην Ελλάδα μετά από Αγγλοελληνική διένεξη.

Η Ελαφόνησος είναι το τελευταίο άκρο της Πελοποννήσου. Διαθέτει έναν από τους μεγαλύτερους αλιευτικούς στόλους και υπάρχει πάντα φρέσκο ψάρι. Μπορεί κανείς να επισκεφθεί τους προϊστορικούς τάφους στην περιοχή της Πούντας και τη βυθισμένη πολιτεία στην περιοχή Παυλοπέτρι. Επίσης μπορεί να δει και το αναξιοποίητο σπήλαιο με πλούσιους σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Με σκάφος μπορεί να κάνει τον περίπλου του νησιού. Στο όμορφο λιμάνι της Ελαφονήσου μπορεί να απολαύσει το ουζάκι του με χταπόδι, που προσφέρεται πλούσια στο νησί. Για την ονομασία του υπάρχει ένας μύθος ότι κάποτε προσάραξε ένα καράβι που ήταν φορτωμένο με ελάφια. Ένα θηλυκό, το οποίο είχε μέσα του μικρά, ξέφυγε και πέρασε στο ερειπωμένο τότε νησί και σε λίγα χρόνια γέμισε ο τόπος από ελάφια. Όταν το νησί κατοικήθηκε τα σκότωσαν οι κυνηγοί αλλά η ονομασία έμεινε.

Στην Ελαφόνησο υπάρχει σημαντικός υδροβιότοπος στη λίμνη Στρογγύλη. Τα ηλιοβασιλέματα στο νησί είναι μαγεία. Μια από τις ωραιότερες παραλίες της Μεσογείου είναι και η παραλία του Σίμου. Καταπληκτική αμμουδιά, αμμόλοφοι, κέδροι και σπάνια φυτά συνθέτουν το τοπίο. Υπάρχει και η παραλία της Παναγίτσας, όπου μπορεί κανείς να κολυμπήσει στα πεντακάθαρα νερά.

Κείμενο: Τάσος Παπαγιαννάκος - Σύγχρονη Λακωνία